De afgelopen tijd heb ik de media in de gaten gehouden. En er kwam betreft het onderwerp racisme heel wat voorbij. Ik bemerk dat dit, als Chinese Nederlander die tussen twee culturen leeft, wel iets met mij doet. In februari volgde ik met interesse het tafelinterview bij De Wereld Draait Door over racisme tegen Chinezen. Niet veel later ontstond er een kleine revolutie met #blacklivesmatter en was er veel discussie rondom Johan Derksen die een grapje maakte over rapper Akwasi. Interessant, want… als het over racisme gaat, wat kan er dan eigenlijk wel en wat kan er niet? En hoe kan het dat je Chinese Nederlanders ‘normaal’ bijna nooit hoort, maar ze nu wel ineens openlijk uitspreken dat het genoeg is geweest?
Ik vind het een interessant onderwerp. Ik ben het kind van twee Chinese ouders, die als migranten naar Nederland zijn gekomen. Ondanks dat ik zelf hier geboren ben, heb óók ik regelmatig te maken gehad met pijnlijke opmerkingen of vervelende vragen vanwege mijn huidskleur – of om hoe ik er uit zie. En dát is nou net de definitie van racisme. Ik heb dit eigenlijk nooit bespreekbaar gemaakt, net als veel andere Chinezen en migrantenkinderen (ook van andere culturen), maar nu voelt het voor mij als de tijd om hier wel iets over te zeggen. En ik voel nu ook een passende trots en dankbaarheid voor de Chinezen die hun mening durfden te verkondigen aan tafel bij De Wereld Draait Door.
Laat ik je uitleggen waarom.
De maat was vol!
Aan het begin van de corona-uitbraak waren alle ogen op China gericht. De Chinese stad Wuhan bleek het epicentrum van de corona-uitbraak te zijn. Toen het coronavirus Nederland naderde, werden veel mensen steeds heftiger gediscrimineerd. Op radio 10 werd er zelfs door DJ Lex Gaarthuis een het haatzaaiend Coronalied over Chinezen: “Voorkomen is beter dan Chinezen” gezongen. Toen was de maat vol. Dit lied was de druppel die de emmer deed overlopen bij de Chinese Nederlanders.
Als gevolg van het lied en andere racistische gebeurtenissen omtrent het Coronavirus en Chinezen, kwam er het tafelinterview bij De Wereld Draait Door. Je ziet er zelfs fragmenten waarin mensen Chinese vlaggen verscheurd hebben; fragmenten van dat er kwetsende opmerkingen worden gemaakt, óók (en vooral zelfs) als je als Chinees zijnde hoest of niest – en fragmenten van dat er poep en plas in een lift wordt gelegd in een studentenflat waar veel Chinezen wonen.
Deze vorm van racisme is opzettelijk kwetsend en gaat werkelijk te ver. Ik vind het moeilijk te bevatten dat mensen Chinezen gelijkstellen aan het coronavirus. Het virus is toch niet ‘rasgebonden’? Wat ik ook moeilijk vind, is dat er bij Chinezen recht in het gezicht gediscrimineerd wordt. Dat wordt bij andere rassen, zoals bijvoorbeeld Marokkanen of Antilianen, veel minder recht in het gezicht gedaan, omdat zij veel meer voor zichzelf durven op te komen. Daarom vind ik het goed dat Pete Wu, Sioejeng Tsao en Rui Jun Luong op televisie bij DWDD tegen de groeiende discriminatie naar Chinezen zijn opgekomen en hun stem namens de Chinese gemeenschap in Nederland hebben laten horen.
Onwetendheid en gebrek aan empathie.
Ik snap dat racisme een heftig woord is. En voor wie er niet dagelijks mee te maken heeft, is het misschien zelfs een ongrijpbaar iets. Uit eigen ervaring kan ik je vertellen dat racisme ontzettend kwetsend kan zijn. Het geeft je het gevoel dat je anders bent en het tast je zelfvertrouwen aan. Uiteindelijk kan dit zelfs tot een minderwaardigheidscomplex lijden. Ik vind het spijtig dat mensen de ernst hiervan niet inzien.
Het gevoel van anders zijn krijg je soms bewust en soms onbewust door anderen mee. Soms komt een ‘vervelende vraag’ ook voort uit pure onwetendheid en oprechte interesse. Zo vroeg een meisje op de basisschool mij vroeger bijvoorbeeld: “Eten jullie écht elke dag rijst?”, waarbij ze een afgrijselijk gezicht trok. Zij vroeg dit niet met de bedoeling om mij te kwetsen, maar tegelijkertijd maakte ze me er wel bewust van dat ik ‘anders’ ben.
En zo wordt mij nu ook regelmatig op verjaardagsfeesten gevraagd of ‘wij’ allemaal hond en kat eten? Daarbij vraag ik me oprecht al jaren af wat het liedje ‘Hanky Panky Shanghai’ te maken heeft met het vieren van een verjaardag? Hanky Panky heeft een seksuele ondertoon (hanky panky betekent ‘overspel’ in het Engels) – en er worden vaak spleetogen bij getrokken. Dus waar in de context past dit liedje bij een verjaardagslied voor kinderen?
Aannames op basis van uiterlijk en huidskleur
Vaak worden er ook aannames gedaan op basis van uiterlijk en huidskleur. Zoals Pete Wu bij de Wereld Draait Door zegt: “Ik word ineens door allemaal media gevraagd om te komen praten over het coronavirus. Het coronavirus zit in Wuhan, 9.000 kilometer verderop. Ik weet niet meer dan Nederlanders van wat er in Wuhan gebeurt en ik weet ook weinig tot niks over virussen. Maar er wordt dan een link gelegd op basis van huidskleur en afkomst, waardoor ik toch door de media gevraagd wordt. Dat is toch racistisch? Ik ben geboren in Middelburg en opgegroeid in Brabant. Ik heb geen idee van de ontwikkelingen 9.000 kilometer verderop.”
Die uitspraak van Pete Wu vind ik erg treffend. Het raakt voor mij aan het grotere probleem, namelijk de manier waarop er tegen alle Chinezen aangekeken wordt: en ook tegen de migrantenkinderen. Ik denk dat dit in eerste instantie uit een stukje onwetendheid en gebrek aan empathie ontstaat.
Ondanks dat dit misschien allemaal niet zo bedoeld wordt als racisme, zijn er helaas nog genoeg situaties waarbij het wél de opzettelijke bedoeling is om te kwetsen. Zoals eerder genoemde voorbeelden bij De Wereld Draait Door.
Zelf heb ik het idee dat er met name door onwetendheid en gebrek aan empathie onbedoeld veel racistisch getinte uitspraken gedaan worden die enorm kwetsend kunnen zijn – en die vergaande gevolgen hebben voor de mentale gesteldheid van een persoon.
Waarom zijn Chinezen in Nederland toch zo tolerant?
Nu even een ander aspect van het verhaal… want van de andere kant bekeken: Als je je zo gekwetst voelt door andermans uitspraken, waarom zeg je er dan niks van? Als je er niks van zegt dan worden mensen er niet bewust van en gaan ze door met hun gedrag met als gevolg dat het op een gegeven moment als normaal gezien wordt.
Ik denk zelf dat die onwetendheid van de maatschappij zo gegroeid is omdat Chinezen altijd alles ‘van zich af hebben laten glijden’. Mijn ouders, onze ouders, zijn naar Nederland gekomen als migranten. Daarom hebben ze zich nederig opgesteld, met een natuurlijk respect voor de autoriteiten en voor de Nederlanders.
En ook vanuit de Chinese cultuur is respect enorm belangrijk. In Nederland hebben Chinese migranten nooit geen problemen willen maken, maar hebben ze vooral hun best willen doen voor een betere toekomst voor hun kinderen. Als er door een Nederlander een grapje werd gemaakt over hun afkomst of uiterlijk, dan lachten ze gewoon mee. Zo is dat ons ook geleerd: gewoon meelachen. Let it go en maak geen problemen. Als je er teveel aandacht aan schenkt wordt het alleen maar groter en dat wil je ook niet.
Ik voel me zelf zowel Nederlands als Chinees. Ik ben hier geboren, maar ik leef tussen twee culturen in. Dat voelt soms als een spagaat. Mijn ouders begrijpen me nooit he-le-maal volledig en het voelt alsof de Nederlandse maatschappij mij ook niet volledig begrijpt. Dat komt door de twee culturen die erg verschillend zijn, maar ik merk het zelf ook aan de onwetendheid en de kwetsende uitspraken en gebeurtenissen, waar ik als migrantenkind mee te maken krijg.
Wat racisme doet
Racisme is wat pesten is op school, maar dan je hele leven. Het laat littekens na. Ik heb daardoor best wel een dikke huid gecreëerd, een ‘olifantenhuid’, zeg maar. Maar wat mij wel nog steeds raakt is onrechtvaardigheid.
Uitspraken op basis van je afkomst of huidskleur kunnen leiden tot minder zelfvertrouwen. Ik heb er zelf mee leren omgaan. Tegenwoordig doet het mij niks meer, maar ik kan me voorstellen dat andere mensen het als enorm kwetsend kunnen beschouwen.
Als je dag in, dag uit met racistische uitspraken te maken hebt, op school, op verjaardagen en op straat, dan tast dat je zelfvertrouwen aan. Uiteindelijk leidt het tot eenzaamheid, omdat je vaak niet over je gevoelens kunt praten met anderen. Thuis zeggen ze “Laat het gaan” en als je er bij Nederlanders iets van zegt, krijg je als antwoord: “Ach, doe niet zo moeilijk, het was maar een grapje”. Je krijgt het gevoel nergens begrepen te worden en alsof het probleem bij jou ligt.
Uiteindelijk leidt het bij veel mensen tot een verminderd zelfvertrouwen en het kan zelfs leiden tot een minderwaardigheidscomplex.
Ik hoop van harte dat dit artikel kan bijdragen aan een stukje bewustwording in de maatschappij betreft racistische gedragingen.
Nogmaals dank aan Rui Jun Luong, Pete Wu en Sioejeng Tsao voor het laten horen van jullie stem bij De Wereld Draait Door.
Wat ik iedereen nog zou willen meegeven is:
“Wees gewoon lief voor elkaar, behandel een ander zoals je zelf ook behandeld zou willen worden en heb eens wat meer empathie.”
Bekijk hier het tafelinterview:
